Από τους Ελληνοπόντιους… στους Σύρους – Ποια η κατάσταση στα δημόσια εκπαιδευτήρια;

Η σημερινή Πάφος μπορεί να υπερηφανεύεται πως είναι μια σύγχρονη πολυπολιτισμική πόλη και χωνευτήρι ανθρώπων, θρησκειών, με καταγωγή σχεδόν από κάθε σημείο του πλανήτη, οι οποίοι ζουν αρμονικά.

Βάσει στοιχείων που βγαίνουν από τις εγγραφές στα σχολεία, στην Πάφο ζουν μόνιμα άνθρωποι από συνολικά 65 χώρες.

Ιδιαίτερα αυξημένη είναι παρουσία πληθυσμών από Γεωργία, Ελλάδα, Συρία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ρωσία, Ουκρανία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, αυτός ο πλούτος επιχειρείται να αξιοποιηθεί, να αναδειχθεί και να κεφαλαιοποιηθεί από το Πάφος2017. Τόσο στη διάρκεια της προετοιμασίας για την ανάληψη του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης όσο και σήμερα που τον κατέχει, αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό τις διαφορετικές κουλτούρες που κουβαλούν οι άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν στην πόλη τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό τουλάχιστον μπορεί να αντιληφθεί κανείς παρατηρώντας την επιφάνεια και την καθημερινή ζωή.

Η εξέλιξη της πόλης τα τελευταία 60 χρόνια χαρακτηρίστηκε από μαζική εγκατάσταση πληθυσμών για το μέγεθός της, προκαλώντας μεγάλες αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική ζωή, αλλά και αντιδράσεις. Τη δεκαετία του ’50 και ’60 οι μετακινήσεις αφορούσαν κυρίως την κάθοδο κατοίκων από τις γύρω κοινότητες. Μέχρι το 1974 κυριαρχούσε ο διαχωρισμός μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, με τα γνωστά αποτελέσματα, τα ξεχωριστά σχολεία, τους θύλακες και τις συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα. Μετά το 1974 τη θέση των Τουρκοκυπρίων πήραν οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στα σπίτια και τις περιοχές όπου διέμεναν οι Τουρκοκύπριοι.

Βάσει στοιχείων που βγαίνουν από τις εγγραφές στα σχολεία, στην Πάφο ζουν μόνιμα άνθρωποι από συνολικά 65 χώρες.

Ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι ντόπιοι τους πρόσφυγες μπορεί να μην είχε καμιά σχέση με τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονταν στους Τουρκοκυπρίους, όμως σε πολλές περιπτώσεις η στάση τους ήταν από επιφυλακτική και ανταγωνιστική μέχρι και εχθρική σε ορισμένες περιπτώσεις, στις οποίες θίγονταν συμφέροντα. Οι πρόσφυγες γκετοποιήθηκαν διαμένοντας σε υποβαθμισμένες περιοχές, με όλα τα επακόλουθα. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που οι πρόσφυγες αντιμετωπίστηκαν ξενοφοβικά και ρατσιστικά. Αυτά τα στοιχεία ήταν πιο έντονα στα σχολεία όπου φοιτούσαν τα παιδιά των προσφύγων. Η ενσωμάτωση των προσφύγων στην τοπική κοινωνία ήταν όμως πιο εύκολη και με μικρούς κραδασμούς λόγω και της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης που υπήρξε τις επόμενες δύο δεκαετίες. Οι πόλεις και τα χωριά άρχισαν να κατακλύζονται από Βρετανούς οι οποίοι αγόραζαν εξοχικές κατοικίες. Στην πλειονότητά τους ήταν συνταξιούχοι, όμως μαζί τους ήρθαν και πιο νέα ζευγάρια και οικογένειες, που εγκαταστάθηκαν μόνιμα κυρίως στις γειτονικές κοινότητες Τάλας και Πέγειας.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Πάφος, που αναπτυσσόταν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, είχε ανάγκη από εργατικά χέρια και αυτό έφερε στην πόλη χιλιάδες Ελληνοπόντιους, κυρίως από τη Γεωργία.

…σε ποσοστό που σε κάποιες περιπτώσεις έφθανε το 70% και 80%…

Το 2003 υπολογίστηκε ότι στην Πάφο ζούσαν περίπου 10.000 Ελληνοπόντιοι. Οι αριθμοί αυτοί αυξομειώνονταν για κάποια χρόνια καθώς οι Ελληνοπόντιοι άρχισαν να μετακινούνται και σε άλλες πόλεις. Μετά το 2010 και λόγω της κρίσης, υπολογίζεται ότι στην Πάφο παρέμειναν περίπου 5.000 Ελληνοπόντιοι.

Παρά την οικοδομική και οικονομική ανάπτυξη που υπήρχε, τα κρούσματα ρατσισμού και ξενοφοβίας ήταν σχεδόν καθημερινά και πιο εμφανή στα σχολεία. Οι Ελληνοπόντιοι γκετοποιήθηκαν στην Κάτω Πάφο και κυρίως στην περιοχή της Αγαπήνορος. Όσοι ντόπιοι διέμεναν σε αυτές τις περιοχές τις εγκατέλειπαν σταδιακά.

Τα εκπαιδευτήρια στην Κάτω Πάφο, νηπιαγωγεία και δημοτικά, είχαν κατακλυστεί από τους Ελληνοπόντιους σε ποσοστό που σε κάποιες περιπτώσεις έφθανε το 70% και 80%. Το ίδιο συνέβη αργότερα και με το Γυμνάσιο Θεοσκέπαστης. Λόγω της μαζικής παρουσίας των Ελληνοποντίων και της αδυναμίας των αρμόδιων αρχών να κατανείμουν τα παιδιά στα σχολεία με τρόπο ώστε να μην προκαλούνται προβλήματα, οι ντόπιοι επέλεξαν τα σχολεία στο κέντρο της πόλης, στα οποία φοιτούσαν σε ποσοστά της τάξης του 90% και 95% μόνο Ελληνοκύπριοι. Οι ντόπιοι προέβαλλαν ως επιχείρημα ότι το επίπεδο των Ελληνοποντίων ήταν χαμηλό λόγω του γεγονότος ότι δεν γνώριζαν τη γλώσσα.

Παρά τις αλλαγές που υπήρξαν και το γεγονός ότι οι Ελληνοπόντιοι προσαρμόστηκαν και αφομοιώθηκαν πλήρως, ο διαχωρισμός στα σχολεία υφίστατο. Μάλιστα, λόγω του γεγονότος ότι οι Ελληνοπόντιοι άρχισαν να διαμένουν σε όλη την πόλη, ένα σχολείο στο κέντρο και συγκεκριμένα το 7ο δημοτικό είχε μετατραπεί στο εκπαιδευτήριο των Ποντίων και γενικότερα των αλλόγλωσσων. Σε μια απόσταση 200 μέτρων στο κέντρο της Πάφου λειτουργούν τρία δημοτικά σχολεία και στο ένα από αυτά το ποσοστό των αλλόγλωσσων ή ξενόγλωσσων έφθανε το 80% ενώ στα άλλα δύο το ποσοστό έπεφτε σε μονοψήφιους αριθμούς.

Ρατσισμός, ξενοφοβία

Παρά τις κατά καιρούς πιέσεις συνδέσμων γονέων, λειτουργών του Υπουργείου Παιδείας, μεμονωμένων εκπαιδευτικών αλλά και της ΠΟΕΔ, ο διαχωρισμός στα σχολεία παρέμενε. Οι αντιστάσεις ήταν πολύ ισχυρές και έβρισκαν απήχηση σε διάφορους παράγοντες της πόλης οι οποίοι με αποφάσεις τους συντηρούσαν αυτή την κατάσταση. Από την περασμένη χρονιά επιχειρήθηκε να ανατραπεί αυτή η κατάσταση στα σχολεία του κέντρου της Πάφου και να δοθεί οριστικά τέλος στον διαχωρισμό των παιδιών.

Τα χθεσινά θύματα διακρίσεων ρατσιστικών και ξενόφοβων αντιλήψεων μετατρέπονται σε θύτες.

Από φέτος το επαρχιακό Γραφείο Παιδείας, με τη σύμφωνη γνώμη συνδέσμων γονέων και εκπαιδευτικών, επέβαλε ενιαία εκπαιδευτική περιφέρεια για τα τρία δημοτικά σχολεία ώστε οι εγγραφές να είναι ενιαίες και στη συνέχεια να γίνει η κατανομή. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό καθώς πολλοί γονείς που έγραφαν τα παιδιά τους σε αυτά τα σχολεία μόνο και μόνο επειδή ήξεραν ότι δεν θα φοιτούσαν πολλοί ξενόγλωσσοι τώρα επέλεξαν άλλα σχολεία τα οποία ενδεχομένως τους βόλευαν περισσότερο. Και πάλι, όμως, υπήρξαν αντιδράσεις από κάποιους γονείς, οι οποίοι έφθασαν στο σημείο να καταγγέλλουν τον υπεύθυνο, το Γραφείο Παιδείας, ότι παραβιάζει τη νομοθεσία για τις εγγραφές, προβάλλοντας και άλλα παρόμοιου τύπου επιχειρήματα. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι απλώς θεωρούν ότι η φοίτηση των παιδιών τους με ξενόγλωσσα ή αλλόγλωσσα παιδιά είναι μειονέκτημα.

Τα θύματα γίνονται θύτες

Ενώ η «μάχη» για να μην γίνονται διακρίσεις στα σχολεία με τους Ελληνοπόντιους ή τους αλλόγλωσσους και ξενόγλωσσους μαθητές συνεχίζεται ακόμα, προέκυψε ένα ακόμη μέτωπο. Στα σχολεία που φοιτούν Ελληνοπόντιοι παρατηρείται αντίδραση για τις εγγραφές παιδιών Σύρων ή και άλλων που κατάγονται από βαλκανικές χώρες, Βουλγάρων και Ρουμάνων. Τα χθεσινά θύματα διακρίσεων ρατσιστικών και ξενόφοβων αντιλήψεων μετατρέπονται σε θύτες.

Φέτος στα νηπιαγωγεία ολόκληρης της επαρχίας Πάφου εγγράφηκαν 73 παιδιά από τη Συρία, ενώ αντίστοιχα από τη Γεωργία 123. Το σύνολο των μαθητών από χώρες εκτός της ΕΕ είναι 265. Ο μαθητικός πληθυσμός στα νηπιαγωγεία ανέρχεται σε 1.648, εκ των οποίων οι 202 από χώρες της ΕΕ και άλλοι 265 από τρίτες χώρες. Το ποσοστό των μαθητών που κατάγονται από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, είναι 28,3%. Στη δημοτική εκπαίδευση, από τους 6.038 μαθητές οι 1.972, ποσοστό 32,6 %, θεωρούνται αλλοδαποί. Από αυτούς οι 572 είναι από τη Γεωργία και οι 263 από τη Συρία. Ακολουθούν σε αριθμό τα παιδιά με καταγωγή από Βουλγαρία, 212, Ρουμανία 200 και Ελλάδα 190. Τα στοιχεία είναι επίσημα και αφορούν τις εγγραφές που έγιναν στις αρχές Ιανουαρίου του 2017.

Χωρίς τα ιδιωτικά

Στον αριθμό των ξενόγλωσσων δεν περιλαμβάνονται οι μαθητές των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, οι οποίοι αν προστεθούν στον συνολικό αριθμό τα ποσοστά ξεπερνούν κατά πολύ το 40% του συνολικού αριθμού του μαθητικού πληθυσμού προδημοτικής και δημοτικής εκπαίδευσης. Τα πιο πάνω στοιχεία αφορούν μόνο τα δημόσια σχολεία.

Πηγή: Πολίτης/Κώστας Νάνος