Γεν. Ελεγκτής: “Περίεργα” λάθη και παραλείψεις σε ανασκαφές

Σειρά παραλείψεων και αδυναμιών σε σχέση με τις διαδικασίες που ακολουθούνται για τη διενέργεια ανασκαφών και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις χωρίς την επίβλεψη αρχαιολόγου και την καταγραφή και φύλαξη ευρημάτων ανασκαφών, αρκετά από τα οποία βρίσκονται στοιβαγμένα σε κιβώτια, διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, σύμφωνα με το περιεχόμενο επιστολής που απέστειλε στην Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων, ύστερα από αιφνιδιαστικό έλεγχο που διενήργησαν εντός Σεπτεμβρίου λειτουργοί της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.

Σε σχέση με τις εισπράξεις στον αρχαιολογικό πάρκο Κάτω Πάφου (Ψηφιδωτά), στην επιστολή του, την οποία κατέχει το ΚΥΠΕ, ο κ. Μιχαηλίδης αναφέρει ότι θα ενημερώσει με ξεχωριστή επιστολή τον Γενικό Εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη.

Συγκεκριμένα, ο κ. Μιχαηλίδης διαπιστώνει σε σχέση με έκδοση απόδειξης είσπραξης Γ.Λ. 18, που αφορά για οργανωμένες εκδρομές άνω των 10 προσώπων και για ημερήσια, τριήμερα και εβδομαδιαία εισιτήρια, ότι σε διάφορες περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν εισπράξεις από συγκεκριμένο αρχαιοφύλακα ο οποίος σύμφωνα με το Αρχείο Παρουσιών, βρισκόταν εκτός υπηρεσίας.

Επίσης, σε άλλες περιπτώσεις φαίνεται ότι τα έντυπα Γ.Λ.18 συμπληρώθηκαν από τον εν λόγω αρχαιοφύλακα και υπογράφηκαν (ενδεχομένως εκ των υστέρων) από άλλο αρχαιοφύλακα.

Επί του προκειμένου, ο κ. Μιχαηλίδης παραθέτει στην επιστολή του σειρά αριθμών αποδείξεων που καταδεικνύουν τα όσα αναφέρει.

Επιπλέον, αναφέρει ότι επιβεβαιώνονται οι καταγγελίες ότι δεν τηρούνται τα προγράμματα εργασίας και ενδεχομένως κάποια άτομα να μην παρουσιάζονται στην εργασία τους κανονικά και να αντικαθίστανται (παράτυπα) από άλλα άτομα και εκφράζει την άποψη ότι θα πρέπει να διεξαχθεί έρευνα για να διαπιστωθεί η έκταση των παρατυπιών που ενδεχομένως να έγιναν και κατά πόσο οι εμπλεκόμενοι λειτουργοί έχουν διαπράξει ποινικά ή/και πειθαρχικά παραπτώματα (π.χ. εγκατάλειψη του χώρου εργασίας εν ώρα καθήκοντος).

Αναφορικά με την σύγκριση των εισιτηρίων εισόδου στους αρχαιολογικούς χώρους των “Ψηφιδωτών” και των “Τάφων των Βασιλέων” για το 2016 (Ιανουάριο – Αύγουστο), ο ΓΕ διαπιστώνει ότι εκδόθηκαν πολύ περισσότερα εισιτήρια με μειωμένο τέλος (τα οποία εκδίδονται σε συνταξιούχους) στο χώρο των “Ψηφιδωτών”.

Ως ποσοστό του συνόλου των εισιτηρίων, τα εισιτήρια με μειωμένο τέλος στο χώρο των “Ψηφιδωτών” είναι κατά μέσο όρο 12,7%, σε σύγκριση με μόλις 3,6% στους “Τάφους των Βασιλέων”, σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη, ο οποίος ζητεί τις απόψεις της Διευθύντριας του Τμήματος και τι ασφαλιστικές δικλίδες έχουν τεθεί για να διασφαλιστεί ότι δεν εκδίδονται εισιτήρια με μειωμένο τέλος σε μη δικαιούχους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, για την περίοδο Ιανουάριο – Αύγουστο εκδόθηκαν στα “Ψηφιδωτά”, συνολικά 87.554 κανονικά εισιτήρια και 11.529 εισιτήρια με μειωμένο τέλος. Στους “Τάφους των Βασιλέων” εκδόθηκαν συνολικά 76.332 κανονικά εισιτήρια και μόλις 2.221 εισιτήρια με μειωμένο τέλος.

Ανασκαφή στην περιοχή “Λιγκρίν του Διγενή”

Σε σχέση με την ανασκαφή στην περιοχή “Λιγκρίν του Διγενή”, που άρχισε στις 26 Οκτωβρίου του 2007, ο Γενικός Ελεγκτής διαπιστώνει αδυναμίες στις διαδικασίες που αφορούν στη μη ικανοποιητική φύλαξη του χώρου, στην μη ικανοποιητική τήρηση ημερολογίου εργασιών από τον αρχαιολόγο, στη μη καταγραφή των ευρημάτων κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και στην μη έκδοση εντύπου παράδοσης/παραλαβής ευρημάτων στις αποθήκες των Μουσείων όπου φυλάσσονται τα ευρήματα (Μουσείο Παλαιπάφου και Μουσείο Πάφου).

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων προχώρησε σε περίφραξη του χώρου το 2007 αλλά προφανώς αυτό δεν ήταν αρκετό και δεν απέτρεψε, σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή, τις παράνομες επεμβάσεις οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Επιπλέον, το Τμήμα απευθύνθηκε τόσο στην Υπηρεσία Θήρας όσο και στην Αστυνομία για παρακολούθηση του χώρου, χωρίς ωστόσο να αποτραπούν οι κατ΄ επανάληψη παράνομες επεμβάσεις.

Επιπρόσθετα, ο Γενικός Ελεγκτής αναφέρει στην επιστολή του προς την Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων ότι στο ημερολόγιο του αρχαιολόγου δεν γίνεται περιγραφή των αρχαίων αντικειμένων που ανευρέθηκαν και δεν καταγράφονται τα ονόματα των τεχνικών/εργατών που συμμετείχαν στις ανασκαφές ούτε και ποίοι μετέφεραν τα ευρήματα στις αποθήκες.

Σημειώνει ότι για τις εργασίες μετά τις 3.12.2010 δεν καταγράφηκαν τα νέα ευρήματα, τα οποία σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, αφορούν σε θραύσματα κεραμικών αγγείων και ειδωλίων τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο Παλαιπάφου. Επίσης, αναφέρει ότι δεν τηρήθηκαν έντυπα παράδοσης/παραλαβής των ευρημάτων. Στο σημείο αυτό ο ΓΕ αναφέρει ότι ο αρχαιολόγος έχει πρόσφατα καταγράψει και φωτογραφίσει 323 τεμάχια ειδωλίων που αφορούν ανασκαφές που έγιναν την περίοδο 2007-2010 τα οποία βρίσκονται στις αποθήκες του Μουσείου Πάφου.

Εκφράζει την άποψη ότι θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα κατά την διεξαγωγή των ανασκαφών (π.χ. μεταφορά των ευρημάτων από τουλάχιστον δύο άτομα το ένα εκ των οποίων θα έπρεπε να ήταν ο αρχαιολόγος ή ο τεχνικός) έτσι ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη καταγραφή και η ασφαλής φύλαξη όλων των ευρημάτων. Επίσης θα έπρεπε να εκδίδεται έντυπο παράδοσης και παραλαβής των ευρημάτων κατά την αποθήκευση τους και να ληφθούν μέτρα φύλαξης των αρχαιολογικών χώρων για την αποτροπή λαθρανασκαφών.

Ανασκαφή στην περιοχή “Σκάλες” στα Κούκλια

Οι ανασκαφές αρχικά έγιναν στην περιοχή “Σκάλες” στα Κούκλια την περίοδο 2008-2011 και επανάρχισαν, σύμφωνα με το ημερολόγιο ανασκαφών, τον Φεβρουάριο του 2013 (τεμάχια Χατζηχαραλάμπους) και ολοκληρώθηκαν το Ιούνιο του 2013.

Στις διαπιστώσεις του, ο Γενικός Ελεγκτής αναφέρει ότι η ανασκαφή έγινε χωρίς την επίβλεψη αρχαιολόγου και σημειώνει πως σύμφωνα με τις γενικά αποδεκτές διαδικασίες η διενέργεια ανασκαφής πρέπει να γίνεται υπό την επίβλεψη αρχαιολόγου ο οποίος να έχει την ευθύνη της καταγραφής, συγκέντρωσης, ταξινόμησης, μελέτης και ερμηνείας των ευρημάτων.

Αναφέρει επίσης ότι την ευθύνη για τη διενέργεια της ανασκαφής ανέλαβε τεχνικός υποβοηθούμενος κυρίως από έναν εποχικό εργάτη και διαπιστώνει από αναφορές στο ημερολόγιο ανασκαφών ότι σε μεμονωμένες περιπτώσεις κλήθηκε στο χώρο δεύτερος εργάτης του οποίου ο τεχνικός δεν γνώριζε τα προσωπικά στοιχεία, ενώ σημειώνει πως στο ημερολόγιο δεν αναφέρονται τα άτομα που απασχολούνταν καθημερινά στις ανασκαφές και δεν γίνεται αναφορά στη φύλαξη του χώρου μετά τις εργάσιμες ώρες.

Αναφέρει επίσης ότι σύμφωνα με τον υπεύθυνο τεχνικό, η μεταφορά των ευρημάτων, αφού αυτά αριθμούνταν με αύξοντα αριθμό ανά τάφο και τεμάχιο, στο Μουσείο Παλαιπάφου, γινόταν στις πλείστες περιπτώσεις από τον ίδιο, το οποίο δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Σημειώνει ότι για σκοπούς ελέγχου και διασφάλισης των ευρημάτων θα πρέπει να συμπληρώνεται έντυπο παράδοσης και παραλαβής.

Επιπλέον, ο ΓΕ διαπιστώνει ότι στις αποθήκες του Μουσείου Παλαιπάφου όπου φυλάσσονται τα ευρήματα, αυτά δεν είναι καταγραμμένα σε καταλόγους, παρόλο που παρήλθαν πέραν των 3 ετών από την ολοκλήρωση των ανασκαφών, ενώ σημειώνει πως λόγω της ακαταστασίας που υπάρχει στον χώρο είναι δύσκολος ο εντοπισμός των ευρημάτων, συστήνοντας την έγκαιρη καταγραφή των ευρημάτων σε καταλόγους με φωτογραφική τεκμηρίωση.

Έλεγχος ευρημάτων στις αποθήκες του Μουσείου Παλαιπάφου

Σύμφωνα με τον ΓΕ, έγινε προσπάθεια εντοπισμού των ευρημάτων της ανασκαφής που έγινε στις 6.6.2013, 7.6.2013, 10.6.2013 και 11.6.2013 στην περιοχή “Σκάλες” και “πολλά από τα ευρήματα δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστούν λόγω του ότι αυτά δεν είναι ταξινομημένα και αριθμημένα (βρίσκονται στοιβαγμένα σε κιβώτια).

Σε σχέση με τα ευρήματα της ανασκαφής στην περιοχή “Λιγκρίν του Διγενή”, ο ΓΕ σημειώνει ότι ο έλεγχος των ευρημάτων στην αποθήκη δεν ήταν εφικτός λόγω του ότι αυτά (κυρίως όστρακα) δεν ήταν καταγραμμένα και εισηγείται όπως γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για εξασφάλιση κατάλληλων αποθηκευτικών χώρων για την φύλαξη των ευρημάτων και στην τοποθέτηση καμερών ασφαλείας.

Σύστημα βάρδιας των αρχαιοφυλάκων

Σύμφωνα με τον ΓΕ, διαπιστώθηκαν διαφοροποιημένα συστήματα βάρδιας την καλοκαιρινή περίοδο των αρχαιοφυλάκων στους τρεις αρχαιολογικούς χώρους που επιθεωρήθηκαν από την Υπηρεσία του.

Ο κ. Μιχαηλίδης ζητεί όπως αιτιολογηθεί η διαφοροποίηση των συστημάτων βάρδιας καθώς επίσης και ο αριθμός των αρχαιοφυλάκων που στελεχώνουν την πρωινή και απογευματινή βάρδια και σημειώνει ότι από τον έλεγχο των παρουσιολογίων φαίνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν τηρείται το καθορισμένο ωράριο στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα εργασίας (οι αρχαιοφύλακες προσέρχονται και αποχωρούν πιο νωρίς από την καθορισμένη ώρα π.χ. 7.00-13.30 αντί 8.15-14.45).