Δεν σταματά να εκπλήττει αρχαιολόγους, επιστήμονες και κοινό ο αρχαιολογικός πλούτος της Πάφου
Σε μια χρονιά που οι παγκοσμίως διάσημοι αρχαιολογικοί θησαυροί της Κάτω Πάφου είναι στο προσκήνιο, λόγω της ολοκλήρωσης του έργου ενοποίησης τους και της ανακοίνωσης για την κατασκευή του στεγάστρου προστασίας των ψηφιδωτών, δύο αρχαιολογικές αποστολές ολοκλήρωναν ένα ακόμη κομμάτι του τεράστιου παζλ της αρχαιολογικής μοναδικότητας της Πάφου: Στην Παλαίπαφο οι ανασκαφές της Αρχαιολογικής Μονάδας του Πανεπιστημίου Κύπρου προσέθεταν νέα και μη αναμενόμενα δεδομένα στην τεράστια αξία της περιοχής, ενώ στην περιοχή Παλλούρες της Χλώρακας τα όσα έφεραν στο φως ξένες αρχαιολογικές αποστολές κατέστησαν και την περιοχή αυτή της επαρχίας ως περιοχή τεράστιου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν οι ειδικοί στην τελευταία αυτή περίπτωση, αφού ήταν σαφώς λιγότερο εξερευνημένη και ιστορικά τεκμηριωμένη σε σχέση με τη Νέα Πάφο και την Παλαίπαφο. Η ανασκαφή στη θέση Χλώρακας-Παλλούρες ανασκάπτεται κάθε καλοκαίρι από το Πανεπιστήμιο του Leiden από το 2015. Πρόκειται για μια σημαντική Χαλκολιθική θέση (3500-2600 π.Χ), σύγχρονη των θέσεων Λέμπα-Λάκκοι και Κισσόνεργα-Μοσφίλια, στα ομώνυμα γειτονικά χωριά.
Η θέση ήταν, ωστόσο, γνωστή στις αρχαιολογικές Αρχές του τόπου από τη δεκαετία του 1950 και είχε διερευνηθεί με έρευνες επιφανείας. To 2013, όταν ένα από τα χωράφια που ανήκουν στη θέση είχε προγραμματιστεί για ανάπτυξη, το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου και ο Καθηγητής Edgar Peltenburg του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου προσκάλεσαν τον Καθηγητή Bleda Düring του Πανεπιστημίου του Leiden να ερευνήσει τη θέση. Έτσι, το Πανεπιστήμιο του Leiden ξεκίνησε ανασκαφές το 2015. Το 2017, το Τμήμα Αρχαιοτήτων διενήργησε διερευνητικές ανασκαφές σε ακόμη ένα χωράφι που ανήκει στη θέση και έφερε στο φώς αρχαιολογικά ευρήματα σε εξαιρετική διατήρηση. Εκτοτε, η ανασκαφή του Πανεπιστημίου του Leiden πραγματοποιείται και στα δύο χωράφια.
Η Σχολή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Leiden είναι μια από τις καλύτερες του κόσμου, σύμφωνα με διεθνείς αξιoλογήσεις προγραμμάτων σπουδών. Διατηρεί ανασκαφές σε πολλές χώρες του κόσμου, όπως στην Δομινικανή Δημοκρατία, στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στο Ομάν και στην Ιορδανία. Η ανασκαφή στη θέση Χλώρακας-Παλλούρες έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα τόσο από το προσωπικό όσο και από τους φοιτητές της σχολής. Κάθε καλοκαίρι η ανασκαφική ομάδα έρχεται και ανασκάπτει στη θέση για έξι εβδομάδες. Η ομάδα αποτελείται από καταρτισμένους αρχαιολόγους και φοιτητές του Πανεπιστημίου του Leiden διαφόρων εθνικοτήτων, όπως Ολλανδία, Αμερική, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία. Συμμετέχουν επίσης φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Διευθυντής της ανασκαφής είναι ο Καθηγητής Bleda Düring, και διευθυντής πεδίου ο Δρ. Victor Klinkenberg. Στη βασική ομάδα συμμετέχουν και Κύπριοι ερευνητές, όπως οι ειδικοί κεραμικής Δρ Χαράλαμπος Παρασκευά και Μαρία Χατζηγαβριήλ.
Μιλώντας στον «Φ» η υποψήφια διδάκτορας αρχαιολογίας στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο, Μαρία Χατζηγαβριήλ, τόνισε ότι το καλοκαίρι η ομάδα φιλοξενήθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Νικολάου στη Χλώρακα, χάρη στις προσπάθειες του Κοινοτάρχη Χλώρακας, Νικόλα Λιασίδη και της διευθύντριας του σχολείου, Νίκης Μιχαηλίδου, ενώ γενικότερα το Κοινοτικό Συμβούλιο Χλώρακας και η κοινότητα έχουν αγκαλιάσει την ανασκαφή και η ανασκαφική ομάδα είναι εξαιρετικά ευγνώμων για τη βοήθεια και τη στήριξη.
«Η Χαλκολιθική Περίοδος αποτελεί σταθμό στη μετάβαση από την εποχή του λίθου στην εποχή του χαλκού», επισημαίνει. «Οι Παλλούρες είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός οικισμός της Χαλκολιθικής Περιόδου με σημαντικά ευρήματα. Έχουν αποκαλυφθεί δεκάδες οικίες, τάφοι, μοναδικά χάλκινα αντικείμενα και πλήθος ειδωλίων. Οι κάτοικοί του οικισμού είχαν πρόσβαση σε πυριτόλιθο και πικρόλιθο για την κατασκευή ειδωλίων, διέθεταν μεταλλικά αντικείμενα και μεγάλα, καλοκτισμένα σπίτια».
Η ανασκαφή στις Παλλούρες, εξηγεί η κ. Χατζηγαβριήλ, πραγματοποιείται σε δύο χωράφια. Τα αρχαιολογικά σκάμματα έχουν διαστάσεις 10 Χ 5 μέτρα και όλα τα ευρήματα και ανασκαφικές δραστηριότητες καταγράφονται ψηφιακά.
«Έχουν βρεθεί περίπου 20 κυκλικές οικίες, τυπικές της περιόδου. Οι οικίες αυτές είχαν λίθινα θεμέλια, επίπεδες οροφές, και κυκλικές εστίες. Πέραν από τις οικίες έχουν βρεθεί και 15 ταφές, όλες γυναικών και μικρών παιδιών. Πρόκειται για απλές ταφές κοντά στα σπίτια, τυπικές για την περίοδο, με ελάχιστα ως καθόλου κτερίσματα. Επίσης, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών συλλέχθηκαν χάλκινα αντικείμενα, ιδιαίτερα σπάνια ευρήματα σε θέσεις της Χαλκολιθικής περιόδου. Ένα από αυτά, ένας χάλκινος πέλεκυς, βρέθηκε εντός μιας οικίας και μέσα σε ένα μεγάλο αγγείο. Τόσο ο πέλεκυς όσο και το αγγείο φιλοξενούνται στη μόνιμη έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πάφου.
Έχουν έρθει στο φως πλήθος λίθινων εργαλείων και κεραμικών αγγείων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια οικία με πλήθος μεγάλων αποθηκευτικών αγγείων, η οποία προσομοιάζει στην Οικία των Πίθων στη θέση Κισσόνεργα-Μοσφίλια. Το καλοκαίρι που μας πέρασε τα αγγεία αυτά συντηρήθηκαν και συγκολλήθηκαν από τον συντηρητή Ραφαήλ Ευζωνα και μια ομάδα φοιτητών υπό τη διεύθυνση του».
Όπως αναφέρει η υποψήφια διδάκτορας αρχαιολογίας, με το πέρας κάθε ανασκαφικής περιόδου, όλα τα ευρήματα φυλάσσονται σε εγκαταστάσεις του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, και όλα τα δεδομένα παραχωρούνται σε ψηφιακή μορφή και σε μορφή αναφοράς στο Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου. Μια ομάδα ερευνητών τόσο στην Ολλανδία όσο και στην Κύπρο συνεχίζει την έρευνα των δεδομένων από την ανασκαφή καθ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Πραγματοποιείται και εργαστηριακή έρευνα, όπως είναι οι έρευνες DNA. Επίσης, τα αποτελέσματα της ανασκαφής αποτελούν θέματα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών εργασιών, διδακτορικών διατριβών, και μεταδιδακτορικών ερευνών.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα
Η ανασκαφική σεζόν του 2022 ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, εκτιμά η Μαρία Χατζηγαβριήλ. Συνολικά ανασκάφηκαν πέντε σκάμματα, τονίζει, τα οποία έφεραν στο φως οικίες και πλήθος ευρημάτων: «Συνολικά πέντε οικίες ανασκάφηκαν και ήρθαν στο φως πλήθος θραυσμάτων κεραμικής, αλλά και ολοκληρωμένα αγγεία, λίθινα εργαλεία και ειδώλια από πικρόλιθο.
Ένα από τα κτήρια που ανασκάφηκαν φέτος παρουσιάζει εξαιρετική διατήρηση, με τοίχους ύψους ενός μέτρου, πράγμα σπάνιο για την Προϊστορική Κύπρο. Το κτήριο αυτό φαίνεται να καταστράφηκε σε μια μεγάλη φωτιά, όπως φαίνεται από τα αρχαιολογικά στρώματα με στάχτη και στο πάτωμα βρέθηκαν ολοκληρωμένα αγγεία και μεγάλα λίθινα εργαλεία. Αυτή η εξαιρετική διατήρηση είναι ένα όνειρο για τους αρχαιολόγους και προσφέρει μια συναρπαστική ευκαιρία για την ανοικοδόμηση αυτών των κτηρίων στα οποία άνθρωποι έζησαν πριν περίπου 5000 χρόνια και να καταλάβουμε τι δραστηριότητες λάμβαναν χώρα εκεί».
Ανάδειξη σημαντικού οικισμού
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής σεζόν, σημειώνει η κ. Χατζηγαβριήλ, πραγματοποιήθηκαν ξεναγήσεις στην ανασκαφή για τους κατοίκους του χωριού, αλλά και άλλους επισκέπτες, άλλες αρχαιολογικές ομάδες και για την Πρέσβη της Ολλανδίας. Την τελευταία εβδομάδα της ανασκαφικής σεζόν, σε συνεργασία με το Κοινοτικό Συμβούλιο Χλώρακας, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στο ΣΚΕ Χλώρακας, με δραστηριότητες για παιδιά και μια σύντομη παρουσίαση της ανασκαφής.
«Γενικότερα, οι ανασκαφές μέχρι στιγμής αναδεικνύουν έναν σημαντικό οικισμό, πιθανώς μεγαλύτερο σε έκταση από τους σύγχρονους γειτονικούς οικισμούς, ο οποίος όμως είχε συστηματικές επαφές όχι μόνο με άλλους οικισμούς στην Πάφο, αλλά και με άλλες περιοχές της Κύπρου», αναφέρει. «Η διατήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων είναι συχνά εξαιρετική. Η Χλώρακα, όπως και όλη η Πάφος, παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον, σε όλες τις χρονικές περιόδους. Για παράδειγμα, κοντά στις Παλλούρες έχουν ανασκαφεί τάφοι της Ελληνιστικής Περιόδου. Φαίνεται όμως ότι κατά την Χαλκολιθική Περίοδο ο οικισμός μας ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Η ομάδα του Πανεπιστημίου του Leiden ελπίζει να συνεχίσει το ερευνητικό της έργο για πολλά χρόνια ακόμα, αποκαλύπτοντας και κατανοώντας αυτό τον σημαντικό οικισμό».
Πηγή: Φιλελεύθερος