Γ. Γεωργιάδης: Δύο διαπιστώσεις και δύο εισηγήσεις για τους καταλόγους

Όπως είναι γνωστό, κάθε δύο χρόνια πραγματοποιούνται οι εξετάσεις των εκπαιδευτικών για τον καταρτισμό του νέου καταλόγου διορισίμων, στη βάση της νομοθεσίας που διέπει το Νέο Σχέδιο Διορισμών στην Εκπαίδευση (ΝΣΔΕ). Σε σχέση με  τις εξετάσεις αυτές τίθενται δύο σημαντικά ερωτήματα, στα οποία θα επιχειρηθεί να δοθούν απαντήσεις μέσω ενδεικτικών ερευνητικών δεδομένων. Ακολούθως θα εξαχθούν δύο διαπιστώσεις και θα κατατεθούν δύο εισηγήσεις.

Ερώτημα 1^ο: «Για ποιο λόγο γίνονται οι εξετάσεις αυτές;»

Θεωρητικά ομιλούντες, για να επιλέγονται οι καλύτεροι και οι καταλληλότεροι εκπαιδευτικοί που θα διοριστούν. Βεβαίως όταν είχε ψηφιστεί η νομοθεσία (2016), το κύριο επιχείρημα που είχε χρησιμοποιηθεί τότε ήταν η ανάγκη για διορισμό στην εκπαίδευση πιο νεαρών σε ηλικία εκπαιδευτικών, με το σκεπτικό ότι αυτοί θα είναι πιο αποτελεσματικοί από τους μεγαλύτερους σε ηλικία εκπαιδευτικούς, που έπαιρναν διορισμό από τον κατάλογο διοριστέων. Για τον λόγο αυτό και οι πρώτες «αξιολογήσεις» του ΝΣΔΕ που έγιναν, καταπιάστηκαν περισσότερο με την παράθεση δεδομένων για την ηλικία των εκπαιδευτικών που είχαν παρακαθίσει εξετάσεις και ακολούθως διορίστηκαν, παρά με το να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών αυτών.

Στο πεδίο της εκπαιδευτικής έρευνας σημαντικός παράγοντας στην αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού είναι η εμπειρία. Η εμπειρία των εκπαιδευτικών, συνδέεται θετικά με την αποτελεσματικότητά τους. Αυτό κατέδειξε η μετανάλυση των Kini & Podolsky (2016), οι οποίες αναλύοντας τα αποτελέσματα 30 ερευνών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εμπειρία των εκπαιδευτικών συνδέεται θετικά με την αποτελεσματικότητά τους και ως επακόλουθο με την ακαδημαϊκή επίδοση των μαθητών. Η αύξηση της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών είναι συνεχής, αλλά είναι πιο ισχυρή κυρίως στα πρώτα χρόνια της καριέρας τους και πιο συγκεκριμένα στο μέσο της πρώτης και δεύτερης δεκαετίας (Kini & Podolsky, 2016), δηλαδή μεταξύ των πέντε και δεκαπέντε ετών εμπειρίας.

Ερώτημα 2^ο: «Είναι η επίδοση σε γραπτή εξέταση το σημαντικότερο κριτήριο για την επιλογή των καταλληλότερων και πιο, εν δυνάμει, αποτελεσματικών εκπαιδευτικών;»

Σαφής απάντηση δεν υπάρχει. Τα ερευνητικά δεδομένα στο πεδίο αυτό είναι σε αρκετές περιπτώσεις κάπως συγκρουόμενα. Πιο συγκεκριμένα οι Ball, Thames & Phelps (2008) καθώς και οι McCrory, Floden, Ferrini-Mundy, Reckase & Senk, (2012) διαχωρίζουν τη γνώση των εκπαιδευτικών από την ικανότητα διδασκαλίας τους. Από την άλλη οι Bernarz & Proulx (2009) εκφράζουν αμφιβολίες για τον διαχωρισμό αυτό.

Επιπλέον, σε ανασκόπηση 60 ερευνών, οι Depaepe, Verschaffel & Kelchtermans (2013) εντόπισαν ότι υπάρχουν διαφορετικά αποτελέσματα στο κατά πόσο η γνώση περιεχόμενου και η παιδαγωγική γνώση συνδέονται θετικά. Με άλλα λόγια δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο ένας εκπαιδευτικός που κατέχει το περιεχόμενο της γνώσης μπορεί να το διδάξει το ίδιο αποτελεσματικά. Επομένως, στην περίπτωση των εξετάσεων διορισίμων, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ένας εκπαιδευτικός που γράφει άριστα (άριστη γνώση περιεχομένου) θα μπορεί να διδάξει (παιδαγωγική γνώση) στον ίδιο βαθμό.

Παρομοίως και οι Charalambous, Hill, Mark, Chin & McGinn (2020) αναφέρουν ότι τα στοιχεία γύρω από την προγνωστική εγκυρότητα των γνώσεων των εκπαιδευτικών, σε σχέση με τη μάθηση των μαθητών, είναι ασαφή. Δηλαδή δεν έχουμε σαφή αποτελέσματα, κατά πόσο οι γνώσεις των εκπαιδευτικών επηρεάζουν τη διδασκαλία τους και κατ’επέκταση την επίδοση των μαθητών.

Συνοψίζοντας τις απαντήσεις που έχουν δοθεί, σε σχέση με τα δύο ερωτήματα που τέθηκαν, καταλήγουμε σε δύο διαπιστώσεις: 1) Η εμπειρία των εκπαιδευτικών, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην περίοδο μεταξύ 5 και 15 ετών υπηρεσίας, συνδέεται θετικά με την αποτελεσματικότητά τους και 2) Το επίπεδο γνώσεων των εκπαιδευτικών δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο συνδέεται ή όχι με την αποτελεσματικότητά τους στην τάξη.

Με βάση τα δύο αυτά συμπεράσματα, και έχοντας υπόψη τη δημόσια συζήτηση που υπάρχει γύρω από τους δύο καταλόγους για διορισμό των εκπαιδευτικών, κατατίθενται δυο εισηγήσεις:

Εισήγηση 1^η: Συνέχιση του καταλόγου διοριστέων και όχι κατάργησή του 2027, στη βάση του ότι, οι εκπαιδευτικοί με την περισσότερη υπηρεσία (μεταξύ των δύο καταλόγων), άρα και περισσότερο αποτελεσματικοί στη βάση των ερευνητικών δεδομένων, βρίσκονται στον κατάλογο αυτό. Επιπλέον θα μπορούσε να εξεταστεί και το σενάριο, κάποια στιγμή στο μέλλον να σταματήσει η εγγραφή νέων εκπαιδευτικών στον κατάλογο αυτό.

Εισήγηση 2^η: Οι εξετάσεις για τους σκοπούς του καταλόγου διορισίμων δεν πρέπει να έχουν τη μορφή κατάταξης. Οι εξετάσεις αυτές δεν εντοπίζουν, με βάση τα ερευνητικά δεδομένα, με βεβαιότητα τους καταλληλότερους εκπαιδευτικούς. Πόσο μάλιστα να έχουν τη μεγαλύτερη βαρύτητα (50%) στα κριτήρια κατάταξης. Οι εξετάσεις αυτές θα πρέπει να έχουν τη μορφή επιτυχίας/αποτυχίας. Οι επιτυχόντες παίρνουν θέση στον κατάλογο διορισίμων και στη συνέχεια έρχονται και τα υπόλοιπα κριτήρια (υπηρεσία, πρόσθετα προσόντα κτλ.) και τους κατατάσσουν στην ανάλογη θέση στον κατάλογο. Επιπλέον θα μπορούσε να εξεταστεί και το σενάριο της αύξησης της βαρύτητας που θα έχει η εκπαιδευτική υπηρεσία.

Καταληκτικά θα τονίζαμε ότι, με βάση τα ερευνητικά δεδομένα, είναι αναγκαία η συνέχιση του καταλόγου διοριστέων και μετά το 2027 και την ίδια στιγμή η μορφή των εξετάσεων στον κατάλογο διορισίμων θα πρέπει να αλλάξει και να πάρει τη μορφή επιτυχίας/αποτυχίας.

Βιβλιογραφία

• Ball, D. L., Thames, M. H., & Phelps, G. (2008). Content knowledge for teaching what makes it special? Journal of Teacher Education, 59(5), 389–407. https ://doi.org/10.1177/00224 87108 32455 4.
• Bernarz, N., & Proulx, J. (2009). Knowing and using mathematics in teaching: Conceptual and epistemological clarifications. For the Learning of Mathematics, 29(3), 11–17.
• Charalambous, C., Hill, H., Chin, N., & McGinn, D. (2020). Mathematical Content Knowledge and Knowledge for Teaching: Exploring Their Distinguishability and Contribution to Student Learning. Journal of Mathematics Teacher Education, 23(6), 579-613
• Depaepe, F., Verschaffel, L., & Kelchtermans, G. (2013). Pedagogical content knowledge: A systematic review of the way in which the concept has pervaded mathematics educational research. Teaching and Teacher Education, 34, 12–25. https ://doi.org/10.1016/j.tate.2013.03.001.
• Kini, T., & Podolsky, A. (2016). Does Teaching Experience Increase Teacher Effectiveness? A Review of the Research (research brief). Palo Alto, CA: Learning Policy Institute.
• McCrory, R., Floden, R., Ferrini-Mundy, J., Reckase, M. D., & Senk, S. L. (2012). Knowledge of Algebra for Teaching: A framework of knowledge and practices. Journal for Research in Mathematics Education, 43(5), 584–615.

 

Γιώργος Γεωργιάδης
*ΒΔ Δημοτικής
PhD  Εκπαιδευτική Ηγεσία και Πολιτική