«Uniting the Mediterranean Sea»: Μια… μεγάλη ματιά στα παρασκήνια
Σε μια άκρη του κόλπου της Πέγειας, κάτω από το αυγουστιάτικο φεγγάρι και υπό τους ήχους της θάλασσας, δίπλα από το ναυάγιο Edro II στις Θαλασσινές Σπηλιές, έξι άνθρωποι από έξι διαφορετικά λιμάνια επιβιώνουν από ένα ναυάγιο.
O Reda Amrani από την Ταγγέρη, ο Eslam Eissa από την Αίγυπτο, ο Safak Ersozlu από τη Σμύρνη, ο Raul Moreno Supervia από το Μαρόκο, o Nicolas Rochette από τη Μασσαλία και ο Μάριος Ιωάννου από την Πάφο. Μια ιδιόμορφη θεατρική συνάντηση ανάμεσα σε έξι ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες, θρησκείες και εθνικότητες, που συνυπάρχουν σε μια σχεδία.
Ο Μάριος Ιωάννου, σε ρόλο σκηνοθέτη και καπετάνιου, προσπαθεί να φωτίσει τις προσωπικές τους ιστορίες μέσα από τη θεατρική παράσταση «Uniting the Mediterranean Sea», που φιλοξενεί η Πολιτιστική Πρωτεύουσα Πάφος 2017 και ανεβαίνει υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Άχιμ Βίλαντ.
Ανατρέχοντας στην παιδική του ηλικία, θυμάται ότι στα 12 του έκανε παρέα με ένα κορίτσι από την Αφρική. Και όταν έβγαιναν έξω, τα άλλα παιδιά τους κορόιδευαν. «Ευτυχώς, στη ζωή μου είχα αρκετό μπούλινγκ από τον κόσμο, γιατί υπήρξα πάντα διαφορετικός: Για τον τρόπο που εκφράζομαι, για τη σεξουαλικότητά μου. Είχα πάντα την περιέργεια να μαθαίνω για τον ξένο, τον άλλο», θα μου πει στη σύνδεσή μας με Skype από την Πάφο, σε ένα διάλειμμα από τις εντατικές πρόβες. Αυτή η περιέργειά του λοιπόν τον οδήγησε σ’ αυτό το θεατρικό. «Ήθελα να συναντήσω αυτούς τους ανθρώπους και να βρω τι μας συνδέει και τι μας χωρίζει. Ζούμε στην ίδια θάλασσα, βλέπουμε ότι είναι καταραμένη.»
-Με ποια κριτήρια έκανες την επιλογή των ηθοποιών;
Με τη φίλη μου και συνεργάτιδα, τη δραματουργό Ελλάδα Ευαγγέλου, καταλήξαμε στην Ισπανία, το Μαρόκο, τη Σμύρνη, τη Γαλλία και την Αίγυπτο. Η Ισπανία έχει τα θέματα με τους Αφρικανούς που προσπαθούν να μπουν στη χώρα. Οι Καταλανοί στη Βαρκελώνη έχουν πρόβλημα με την ταυτότητά τους. Η Μασσαλία είναι ένα φτωχό λιμάνι με ναρκωτικά και είναι το μαύρο πρόβατο της Γαλλίας. Έτσι λοιπόν έκανα έναν χάρτη με έξι χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Κύπρος, θέλοντας να μάθω τι κοινά έχω με έναν Τούρκο που θεωρείται εχθρός μου, με έναν Αιγύπτιο από την Αλεξάνδρεια του Καβάφη. Βρεθήκαμε σε μια σχεδία έξι ναυαγοί από έξι μεσογειακά λιμάνια και προσπαθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: Είμαστε γείτονες, γιατί έχουμε αυτή την απόσταση;
-Τι κέρδισες από αυτά τα ταξίδια σε αναζήτηση ηθοποιών;
Ακόμη τσιμπώ τον εαυτό μου για να δω αν το έζησα στην πραγματικότητα. Νιώθω ότι η πόλη μου η Πάφος και η Πολιτιστική Πρωτεύουσα μου έκαναν ένα μεγάλο δώρο. Ξεκίνησα τα ταξίδια μου για τις ακροάσεις των ηθοποιών από την Αίγυπτο. Εκεί βρέθηκα στο γραφείο ενός Πολιτιστικού Οργανισμού που λέγεται El Madina, δηλαδή «Η Πόλις», από τον τίτλο του ομώνυμου ποιήματος του Καβάφη. Είχαν αφίσες από ταινίες του Μιχάλη Κακογιάννη, τη Στέλλα και τις Τρωάδες. Στις ακροάσεις επέλεξα τον Eslam Eissa. Το όνομά του πατά σε δυο θρησκείες, το Ισλάμ και το Αΐσα που σημαίνει Ιησούς. Είναι ένας υπέροχος άνθρωπος, ο οποίος με σύστησε στη δική του Αλεξάνδρεια. Στη Μασσαλία βρήκα τον Nicolas Rochette, έναν άθεο μποέμ Γάλλο, ο οποίος μου μίλησε για τον Ρεμπώ και τα ποιήματα που αγαπά. Ακολούθησα την ίδια διαδικασία στις άλλες πόλεις, θα μπορούσα να μιλώ επί ώρες γι’ αυτές τις εμπειρίες. Η Σμύρνη είναι η μόνη πόλη που δεν πήγα, εκείνη την περίοδο γίνονταν απανωτές εκρήξεις, και επέλεξα τον Safak Ersozlu μέσω Skype.
-Ποιες εικόνες κρατάς στη μνήμη σου από αυτά τα ταξίδια;
Στη Μασσαλία υπάρχει μια Παναγία στην κορυφή ενός λόφου, όπου γίνονται τάματα για τους ναυτικούς. Είναι μια εικόνα που με άγγιξε ιδιαίτερα. Στην Αλεξάνδρεια είδα πρόσωπα ψαράδων στην ακρογιαλιά που επίσης με συγκίνησαν. Στη Βαρκελώνη, εκείνο που με συνέδεσε με την πόλη και τους ανθρώπους ήταν οι φοινικιές. Στο Μαρόκο ήταν οι γλάροι, είναι πολύ έντονη η παρουσία τους. Στη Σμύρνη θα πάω τον Οκτώβριο, το πνεύμα της πόλης όμως μου το μετέφερε ο Σαφάκ.
-Η παράσταση θα δοθεί στην άκρη ενός κόλπου στην Πέγεια, δίπλα σε ένα ναυάγιο. Γιατί επέλεξες αυτό το χώρο;
Αγαπούσα πάντα τη θέα σ’ αυτό το κομμάτι της Πάφου. Είναι μια εικόνα ειδυλλιακής εγκατάλειψης. Κάπως έτσι είναι και η Μεσόγειος. Τα παιδιά που παλεύουν με τα κύματα είναι σοβαρό θέμα. Η Μεσόγειος βιώνει ένα ναυάγιο, εδώ και πολλά χρόνια είναι σαν μια καταραμένη περιοχή όπου γίνονται πολλά. Ήθελα λοιπόν με αυτό το έργο να ανακαλύψω τι είναι, τι σημαίνει Μεσόγειος.
-Τι είναι εντέλει για σένα η Μεσόγειος;
Είναι ο Καβάφης, ο Καββαδίας, η ζωή των ναυτικών που με γοητεύει, η συμβίωση διαφορετικών ανθρώπων μεταξύ τους.
– Πώς συνυπήρξατε ως ομάδα άνθρωποι από τόσο διαφορετικές κουλτούρες;
Όταν ήρθαν όλοι στην Κύπρο και συναντηθήκαμε, γίναμε μια οικογένεια. Ένας άθεος, ένας χριστιανός, ένας ταοϊστής, ο Τούρκος, ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με τον κλισέ τύπο του εθνικιστή… Πριν από έναν χρόνο ζήσαμε για μια περίοδο μαζί σε ένα σπίτι στην Πέγεια και δουλέψαμε για να δούμε τι «ψάρια» μπορούσαμε να πιάσουμε. Οι πρόβες γίνονταν κάθε πρωί μέχρι αργά το απόγευμα και κάναμε αυτοσχεδιασμούς.
-Δουλέψατε με κάποια μέθοδο;
Όχι, η μόνη μέθοδος που ξέρω είναι ότι μπαίνουμε σε μια αίθουσα και το υλικό που βγαίνει από τους ανθρώπους μετατρέπεται σε δημιουργικότητα. Κάθε πρωί ξεκινούσαμε με μια αγκαλιά και τελειώναμε με μια αγκαλιά. Πιστεύω πολύ στην ιστορία που φέρνει στις πρόβες ένας άνθρωπος. Ξεκινώ την πρόβα με την παραδοχή πως σήμερα «δεν ξέρω, ας ψάξουμε». Θέλω να κάνω τον ηθοποιό να νιώθει ελεύθερος, να του δώσω φτερά.
-Το έργο δομήθηκε με βάση τις προσωπικές τους εμπειρίες και ιστορίες;
Τους ζήτησα να δανειστούν ένα άλλο όνομα, γιατί δεν είναι τόσο προσωπική η παράσταση. Το έργο χτίστηκε στη βάση του ρόλου που έφτιαξαν στις πρόβες από τη ζωή τους ή από την πόλη τους. Το υλικό που βγήκε το οπτικογράφησα και στη συνέχεια, όταν έφυγαν, δούλεψα πάνω σ’ αυτό και άρχισα να γράφω. Έφτιαξα μια ιστορία που δείχνει τι έγινε μετά από ένα ναυάγιο. Με τους ανθρώπους απογυμνωμένους κάτω από τον ουρανό, στην καρδιά της Μεσογείου, και τι γίνεται μεταξύ τους μέχρι να έρθει η κάθαρση.
-Τι σου έδωσε αυτή η συνύπαρξη με ανθρώπους από άλλες χώρες και κουλτούρες;
Υπήρξε σεβασμός στον τρόπο που αντιμετώπιζε ο ένας τον άλλον. Μέσα από την επαφή με τον μουσουλμάνο Εσλάμ Εϊσσά μπόρεσα να δω ότι το Κοράνι είναι αγάπη και δεν έχει καμιά σχέση με τη βία που θέλουν να μας πουλήσουν, το «διαίρει και βασίλευε» σε λαούς και πολιτισμούς. Είδαμε ακόμη με χιούμορ κάποια κοινά στοιχεία. Όλοι έχουμε γλάρους και Μακντόναλντς, οι καλλιτέχνες είναι παντού φτωχοί, στο Μαρόκο και στην Αίγυπτο είναι ακόμη πιο δύσκολα τα πράγματα. Συζητούμε με τα παιδιά την προοπτική κάποιοι να ζήσουν στην Κύπρο.
-Πόσο δύσκολο είναι να ανεβάζεις μια παράσταση δίπλα στη θάλασσα;
Τα σχέδια ήταν η παράσταση να είναι μέσα στη θάλασσα, αλλά το Τμήμα Αλιείας δεν το επέτρεψε επειδή εκεί υπάρχουν φώκιες. Ευτυχώς όμως, γιατί μέσα από αυτή την αναποδιά καταλήξαμε σε ένα υπέροχο σκηνικό δίπλα στη θάλασσα. Η Έλενα Κοτασβήλι και ο Αλέξης Βαγιανός, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Άχιμ Βίλαντ, έφτιαξαν μια πλασματική θάλασσα που βοηθά το νόημα του έργου.
Νιώθω πλούσιος μέσα μου
-Είσαι από τους ανθρώπους του θεάτρου που δεν έχουν οικονομική ασφάλεια. Πώς το διαχειρίζεσαι;
Είναι αλήθεια ότι δουλεύω πάντα με χαμηλούς προϋπολογισμούς. Ένα τραγούδι αγγλικό λέει «when the going is tough, the tough gets going of life», πως «όταν το να πηγαίνεις είναι σκληρό, η σκληρότητα γίνεται τρόπος ζωής». Δεν ξέρω πώς είναι να είσαι σε διακοπές τον Αύγουστο και να ξέρεις ότι τον Οκτώβριο θα έχεις το ενοίκιό σου. Το έζησα μόνο όταν έκανα τηλεόραση, την περίοδο που υπήρχε μια ηθική σ’ αυτήν.
-Θα έκανες ξανά τηλεόραση;
Η τηλεόραση είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσει ένας ηθοποιός στην Κύπρο, αλλά δεν θα ξανάκανα. Είμαι 45 χρονών και για 25 χρόνια είμαι σαν το φτερό στον άνεμο. Από την άλλη όμως, αυτός είναι και ο λόγος που μπόρεσα να γράψω αυτό το έργο, επειδή η ψυχή μου ξέρει τι πάει να πει να είσαι σε μια σχεδία, να αρμενίζεις ελεύθερα μέσα στη θάλασσα κι όπου σε βγάλει.
-Και πώς επιβιώνεις σ’ αυτή τη σχεδία;
Νιώθω πολύ πλούσιος μέσα μου. Ο κόσμος που έχει ένα σταθερό μισθό και βλέπει στις οθόνες του το Survivor, ξεχνά ότι επίσης είναι σε μια σχεδία. Ερχόμαστε μόνοι στη ζωή και φεύγουμε μόνοι. Όλοι την ίδια κατάληξη θα έχουμε.
Info
Η παράσταση «Uniting the Mediterranean Sea» θα δοθεί στις Θαλασσινές Σπηλιές της Πέγειας από τις 15 ως τις 28 Αυγούστου στις 8.00 μ.μ. στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Πάφος 2017.
Πηγή: Μαρία Παναγιώτου/Φιλελεύθερος