Νομοθετικό «Πραξικόπημα» η Κατάργηση Δήμων χωρίς Τοπικά Δημοψηφίσματα

Αναφορικά με την έναρξη της συζήτησης στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών των νομοσχεδίων για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σημειώνουμε τα εξής για να τεθεί στη σωστή του βάση το θέμα της αναγκαιότητας διεξαγωγής ή μη τοπικών δημοψηφισμάτων.

Το άρθρο 5 της Ευρωπαϊκής Χάρτας Τ.Α., που αναφέρεται στην προστασία των εδαφικών ορίων των τοπικών αρχών, ξεκαθαρίζει ότι «Αλλαγές των εδαφικών ορίων τοπικής αρχής δεν πρέπει να γίνονται χωρίς να ζητηθεί και ληφθεί προηγουμένως η γνώμη των ενδιαφερομένων τοπικών κοινοτήτων, πιθανώς με δημοψήφισμα όπου τούτο επιτρέπεται από τον νόμο». Στην κυπριακή νομοθεσία (Ν. 111/85) προβλέπεται η διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Η Κυβέρνηση προσπαθεί να πετύχει έντεχνα την κατάργηση του υφιστάμενου νόμου, θεωρώντας με αυτό τον τρόπο ότι 1) δε δεσμεύεται για την πραγματοποίησή τους και 2) συμμορφώνεται με τη συγκεκριμένη δέσμευση του Χάρτη.

Επίσης, το άρθρο 3 της Χάρτας κατοχυρώνει το δικαίωμα ενεργούς συμμετοχής των κατοίκων των επηρεαζόμενων περιοχών στα των τοπικών υποθέσεων, ακόμα και μέσω της διεξαγωγής δημοψηφισμάτων. Αντίθετα, η Κυβέρνηση επιδιώκει να αφαιρέσει αυτό το δικαίωμα από τους πολίτες, καταργώντας τον υφιστάμενο νόμο και συστήνοντας μονομερώς νέους δήμους. Μάλιστα, στον νέο νόμο το δικαίωμα του δημοψηφίσματος προνοείται, αλλά μόνο για όσους δήμους δημιουργηθούν μετά την ψήφιση του νόμου του 2020, δημιουργώντας πολίτες «δύο ταχυτήτων». Δηλαδή, κάποιοι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για την «τύχη» του τόπου τους, μέσω δημοψηφισμάτων, και κάποιοι άλλοι όχι. Πρόκειται για μια αντισυνταγματική ρύθμιση.

Παρ’ όλα αυτά, στο «Επεξηγηματικό Σημείωμα» του Υπουργείου Εσωτερικών προς τη Βουλή των Αντιπροσώπων για τη μεταρρύθμιση της Τ.Α. αναφέρεται ότι: «Το θέμα των διά νόμου συνενώσεων δήμων/κοινοτήτων, χωρίς τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων, τέθηκε ως ερώτημα προς την αρμόδια Διεύθυνση του Συμβουλίου της Ευρώπης και ειδικότερα κατά πόσον η ενέργεια αυτή, είναι συμβατή με το άρθρο 5 της Χάρτας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σύμφωνα με απαντητική επιστολή ημερομηνίας 7.2.2020, διαφαίνεται ότι οι ενέργειες στις οποίες προέβηκε το Υπουργείο Εσωτερικών, συνάδουν πλήρως με τα όσα διαλαμβάνονται στην Χάρτα Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Κατ’ αρχάς, είναι αυθαίρετο το συμπέρασμα πως, «διαφαίνεται ότι οι ενέργειες στις οποίες προέβηκε το Υπουργείο Εσωτερικών, συνάδουν πλήρως με τα όσα διαλαμβάνονται στην Χάρτα Τοπικής Αυτοδιοίκησης» – τα ίδια ανέφερε ο ΥΠ.ΕΣ. και στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών την 1/6. Κάτι τέτοιο, όμως, δε συνάγεται από την απαντητική επιστολή.

Επιπρόσθετα, διαβάζοντας την απαντητική επιστολή του αρμόδιου ευρωπαϊκού οργάνου, διαπιστώσαμε την παροχή ψευδών πληροφοριών από πλευράς ΥΠ.ΕΣ., όπως: 1) «η μεταρρύθμιση είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένων συζητήσεων και συνεργασίας με την Ένωση Δήμων Κύπρου και μεμονωμένους δήμους» 2) «η Ένωση Δήμων έχει αποφασίσει παμψηφεί να υποστηρίξει τη μεταρρύθμιση και αναγνώρισε την ανάγκη να προωθηθεί χωρίς τοπικά δημοψηφίσματα».

H πραγματικότητα είναι άλλη: το ΥΠ.ΕΣ., επιλεκτικά, δεν έχει κάνει καμία διαβούλευση με κάποιους δήμους και η Ένωση Δήμων δεν έχει αποφασίσει «παμψηφεί» να προωθηθεί η μεταρρύθμιση χωρίς τοπικά δημοψηφίσματα. Εξάλλου, η Ένωση Δήμων δεν έχει κανένα δικαίωμα να αποφασίζει για την «τύχη» του οποιοδήποτε μέλους της και κακώς έθεσε το θέμα σε ψηφοφορία σε δύο, μάλιστα, Γενικές Συνελεύσεις, ενώ υφίσταται σχετική νομοθεσία επ’ αυτού.

Κυρίως, όμως, μέσα από την ανάγνωση της απαντητικής επιστολής, διαπιστώνεται ότι το ΥΠ.ΕΣ. δεν έχει δώσει όλη την αναγκαία πληροφόρηση στο αρμόδιο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην προσπάθειά του, προφανώς, να αποκτήσει νομιμοποίηση για τις αυθαίρετες ενέργειές του, παραπλανώντας έτσι και τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Συγκεκριμένα, είναι εμφανές, από το περιεχόμενο της εν λόγω επιστολής, ότι το ΥΠ.ΕΣ. απέφυγε/παρέλειψε να δώσει μια πληροφορία κρίσιμης σημασίας: ότι η κυπριακή νομοθεσία προνοεί την προσφυγή σε τοπικό δημοψήφισμα ως τον μόνο τρόπο για την κατάργηση ενός δήμου (και ότι η Κυβέρνηση επιδιώκει την ακύρωσή της)! Μάλιστα, μέσα από τη σχετική επιστολή, επεξηγείται ότι μόνο «στην περίπτωση που οι νομοθετικές διατάξεις δεν καθιστούν υποχρεωτική την προσφυγή σε δημοψήφισμα, μπορούν να προβλεφθούν άλλες μορφές διαβούλευσης». Συνεπώς, αν δινόταν πλήρης ενημέρωση από το ΥΠ.ΕΣ., άλλο θα ήταν και το περιεχόμενο της απάντησης του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η επιχειρούμενη προσπάθεια ακύρωσης του νόμου 111/85, που προβλέπει τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων για την ίδρυση και κατάργηση ενός δήμου, και η αντικατάστασή του με μια «κοπτοραπτική» δημιουργίας νέων δήμων, δεν έχει δημοκρατική νομιμοποίηση. Επιπρόσθετα, παραβιάζει εξόφθαλμα την Ευρωπαϊκή Χάρτα Τ.Α., την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει σε νόμο. Εάν επηρεαζόμενοι δήμοι και ομάδες πολιτών υποχρεωθούν να καταφύγουν σε καταγγελίες και προσφυγές, κανένα αρμόδιο ευρωπαϊκό όργανο και κανένα δικαστήριο δε θα κρίνει ως έννομη τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για να εφαρμοστεί η αναδιάρθρωση της Τ.Α.

Είναι, πάντως, απορίας άξιον γιατί, μέχρι και σήμερα, δεν έχει ζητηθεί από τον Γενικό Εισαγγελέα να γνωματεύσει γύρω από το θέμα.

Ενδεχόμενη έγκριση από τη Βουλή σε νόμο του προτεινόμενου από την Κυβέρνηση σχεδιασμού, θα συνιστά νομοθετικό «πραξικόπημα». Η παρέμβαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία για να αποτραπεί η αντισυνταγματική και αντιδημοκρατική πορεία της μεταρρύθμισης στην Τ.Α.

Νεόφυτος Παύλου
(Διά Ομάδα Πρωτοβουλίας Δημοτών για τη Διάσωση του Δήμου Γεροσκήπου)
Στοιχεία Επικοινωνίας: Τ.Θ. 63026, 8210 Γεροσκήπου, τηλ. 99 469 342

Χάρης Αρκαδίου
(Διά Ομάδα Πρωτοβουλίας Δημοτών για τη Διάσωση του Δήμου Πέγειας)
Στοιχεία Επικοινωνίας: τηλ. 99 527 770